merkel hücresi ne demek?

Merkel hücreleri, aynı zamanda Merkel-Ranvier hücreleri ya da taktil epitel hücreleri omurgalıların derilerinde bulunan ve hafif temas hissi için gerekli, oval biçimli mekanoreseptörlerdir. İnsanların parmak uçları gibi oldukça hassas deride yoğun olarak bulunurlar ve somatosensoriyel getirici sinirlerle sinaptik bağlantı kurarlar.¹ Yaygın olmasa da bu hücreler habis hâle dönüşerek agresif ve tedavisi zor bir deri kanseri türü olan Merkel hücre karsinoması oluşturabilirler.²³

Her ne kadar nöral krista kökenli⁴ oldukları kaydedilmiş olsa da son zamanlarda memeliler üzerinde yapılmış olan deneyler aslında epitel kökenli olduklarını göstermiştir.⁵

Yapısı

Merkel hücreleri tüm omurgalıların derisinde ve mukozanın bazı kısımlarında bulunur. Memeli derisinde epidermisin bazal tabakasında yaklaşık 10 μm çapında hücreler olarak görülürler. Ayrıca ayak tabanı yüzeyinde rete uzantıları olarak adlandırılan epidermis uzantılarında da bulunurlar.⁶ Genellikle duyusal sinir uçları ile ilişkilendirilir ve Merkel sinir ucu olarak adlandırılırlar. Yavaş uyum gösteren (SA1) somatosensöryel sinir lifleriyle ilişkilidirler. Alçak titreşimlere (5–15 Hz) ve şekil ya da kenar gibi derin statik temaslara tepki gösterirler. Küçük algılama alanları nedeniyle daha çok parmak uçları gibi bölgelerde bulunurlar ve üzerleri kaplı olmadığı için uzun süren basınçlara tepki verirler.

Gelişimi

Merkel hücrelerinin kökeni yirmi yılı aşkın süredir tartışılmaktadır. Kuşlar üzerinde yapılan deri nakli deneyleri nöral krista kökenli olduklarını ima etse de memeliler üzerinde yapılan deneyler epidermis kökenli olduğunu ortaya koymaktadır.⁷⁸

İşlevi

Alman gövdebilimci Friedrich Sigmund Merkel bu hücrelerden Tastzellen ya da "dokunma hücreleri" olarak söz etmiştir ancak bu önerilen işlevlerini kanıtlamak çok zor olduğundan tartışmalı olmuştur. Ancak son zamanlarda gen nakavtı fareler üzerinde yapılan deneylerde getirici sinirlerin hassas uzamsal detayları çözebilmesi için kullandığı kodlamalarda Merkel hücrelerinin elzem olduğu gösterilmiştir.⁹ Merkel hücreleri yoğun çekirdek granülleri içerdikleri için bazem APUD hücresi olarak da görülürler dolayısıyla da nöroendokrinal işlevleri olabilir.